Arbeidsmarkt als knekelveld

Alarm op de werkvloer: per jaar verdwijnen er bijna een half miljoen mensen in de lappenmand met een beroepsziekte, zo schreef dagblad Trouw onlangs. Dat is zes procent van de beroepsbevolking, bijna net zo veel als er inwoners in Den Haag zijn. Dat is dertig keer meer dan tot voor kort werd aangenomen.

Als arbeidsmobiliteitprofessional kun je hierover in de handen wrijven. Jaarlijks moet er een half miljoen defecte werknemers worden vervangen door verse troepen. Maar de redenering in de trant van ‘de-een-zijn-dood-is-de-ander-zijn-brood’ heeft ook een keerzijde. Al die honderdduizenden sollicitanten die je rekruteert, waar stuur je die eigenlijk naar toe? Geloof je als arbeidsbemiddelaar nog dat ze een mooie toekomst tegemoet gaan vol zelfontplooiing en dat ze hun ambities kunnen waarmaken? Of stuur je ze een levensgevaarlijk pad op als kindsoldaten naar een mijnenveld?

De vergelijking mag overdreven zijn, de cijfers zijn het niet. Lang is gedacht dat slechts twintigduizend mensen per jaar ziek werden van hun werk. Ongeveer net zo veel als er mensen op Texel wonen. Het zorgelijke is dat we geen idee hebben welke schade het werk aanricht aan professionals. De cijfers hierover blijken al die tijd onbetrouwbaar te zijn geweest.

Variant ‘Texel’ is afkomstig van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Die houdt het erop dat ‘slechts’ 0,3 procent van de beroepsbevolking kopje onder gaat op het werk. Het NCvB baseert de cijfers op  meldingen over beroepsziekte die bedrijfsartsen doen. Maar de meeste bedrijfsartsen melden nooit een beroepsziekte, zo blijkt uit weer een ander onderzoek (van Astri dit keer).

Bedrijfsartsen, zo blijkt, hebben grote moeite om een beroepsziekte te herkennen. Het is bijna niet na te gaan wanneer een ziekte precies is ontstaan en wat daarvan de oorzaak was. Is rugpijn afkomstig van een wrak bed of van een slechte bureaustoel? En burnout, komt die door sores thuis of door te hoge werkdruk? Het is hierdoor aannemelijk dat de meeste beroepsziekte onder de radar blijven.

Variant ‘Den Haag’ komt uit de koker van TNO, waar men kennelijk een andere thermometer hanteert. Maar ook dit onderzoeksinstituut komt niet verder dan een schatting. Wat vooral duidelijk wordt is dat de gezondheid van werken in het geding is en dat honderdduizenden mensen inactief zijn tegen de tijd dat ze met pensioen gaan.

Ondanks alle wetgeving voor arbo en verzuim, is er maar weinig grip op gezondheid op het werk. Een appel in de kantine in plaats van een kroket zal de grote ommekeer niet brengen.

Nog steeds heeft de arbeidsmarkt een ijzeren reputatie. Van werken wordt je niet alleen slim en gelukkig, je verdient er ook je brood. Maar je kunt er ook doodgaan.