Arbeidsmarkt op bestelling

Op 1 januari 2014 komen de Roemenen en Bulgaren. Het gaat een puinhoop worden, zo is de algemene vrees. Chaos op de arbeidsmarkt, schrijnende huisvesting en oplopende criminaliteit. Maar we  hebben nu eenmaal afspraken gemaakt over vrij verkeer van goederen en personen.

De vraag is of het ooit nog iets gaat worden met de Europese arbeidsmarkt. Sinds de jaren tachtig  wachten we op die pan-Europese arbeidsmarkt. Een beetje zoals een elfjarig kind op Sinterklaas wacht: zal wel nep zijn, maar je weet maar nooit.

Inmiddels zijn we al ver voorbij de verwachting. Sinds de grenzen binnen de EU opengingen voor arbeidsmigranten, kwamen alleen de laag opgeleiden in beweging. Polen in de bouw, de tuinbouw en het transport. Daar hadden we geen EU voor nodig, want al ver voor die tijd stroomden Turken en Marokkanen binnen.

Europese regeringsleiders hadden het graag anders gezien. Vooral professionals (jargon voor de beter geschoolde werknemer) aller landen hadden moeten uitwaaieren over de lidstaten. De kruisbestuiving van kennis en expertise had de EU leidend moeten maken in de geglobaliseerde kenniseconomie, krachtig verwoord in het Lissabonakkoord. Die professionals komen nu uit India en andere verre landen onder de noemer van kennismigranten.

In 2010 was het Randstad die constateerde dat die Euro-arbeidsmarkt flopte. In 2008 was er een onderzoek van de TU Twente dat de belemmerende factoren van zo’n internationale arbeidsmarkt in kaart bracht.

En zo gaat het steeds verder terug in de tijd, de debacles aaneen geregen, altijd andere oorzaken. Eerst waren er culturele blokkades, zoals taal. Toen kwamen de opleidingsverschillen aan het licht, de gap tussen de diploma’s. Daarna bleek bureaucratie de stoorzender, zoals verschillen in fiscale en pensioenregels en uiteindelijk was er de economische hik, de crisis dus.

De enige succesvolle Eurowerkers zijn de expats, maar dat is een clubje elite van alle tijden. Of het ooit nog iets gaat worden met die Europese arbeidsmarkt is niet te voorspellen. De enige zekerheid is dat arbeidsmarkt geen Ikea-meubel is dat we met een handleiding en een schroevendraaier in elkaar kunnen zetten.

Een arbeidsmarkt heeft een eigen dynamiek, net zoals elke markt. Markten bewegen altijd en de beweging begint altijd onderin. De rest volgt later. Tegen die tijd dat we bij de top komen, weten we al niet beter. Zo gaat het ook met de internationale arbeidsmarkt. Eerst de grote, ruwe massa, daarna vormt zich kwaliteit. Het kan dus best nog wat worden met die Europese arbeidsmarkt.