Arbeidsmarkt op de zeephelling

De kranten vonden het eind november opmerkelijk genoeg om er aandacht aan te besteden: het rijk dat geen trek heeft in de vacaturebank van UWV. Vacatures zetten ze liever op hun eigen vacaturesite, Werkenvoornederland.nl. We lazen ook in de krant dat UWV met de bedelnap langs de werkgevers trekt, schooiend om vacatures. Maar het zijn vooral Oost-Europese oplichters die zich laten zien op Werk.nl, aldus de berichtgeving.

Het bericht is minder schokkend dan het lijkt. Sinds de overheid de arbeidsmarkt liberaliseerde in de vorige eeuw, is het overzicht zoek. Het selecteren van de juiste vacaturesite is bijna net zo moeilijk als het selecteren van kandidaten. Er zijn banenbanken voor technisch personeel, voor gemeenteambtenaren, voor agrarisch personeel, voor managers, voor HR-profs…

Die keuzemogelijkheden dragen niet bij aan transparantie van de arbeidsmarkt. Vergane vacatures zwalken soms nog maandenlang op schimmige banensites, het wemelt van de doublures, er zijn spookvacatures.

Verloedering van de arbeidsmarkt, het is een van de ongewenste bijeffecten van de flexibilisering van de arbeid. We hebben geen idee meer wat er precies rondloopt op de arbeidsmarkt, waar talent te vinden is, hoe betrouwbaar baanzoekers zijn. Geen ankerpunten, geen kwaliteitscriteria.

Dat hadden we natuurlijk nooit voorzien, toen flexwerk tot heilig huisje in Europa werd uitgeroepen. Zelfs de hoogste Europese autoriteiten spoorden Nederland aan om de arbeidsmarkt verder te flexibiliseren. Dat hebben we met verve gedaan. Bijna een derde van alle banen is flexibel, ruim tien procent meer dan zeven jaar geleden. Arbeidsmarktdeskundigen voorzien een verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt. De nieuwe Wet werk en zekerheid verandert daar niets aan.

Nu slaat de pendule weer de andere kant op, en wordt flexwerk steeds vaker aan de kaak gesteld. Opeens is er aandacht voor de deplorabele situatie van flexwerkers. Zelfs de Europese Commissie, ooit een van de grootste supporters van de flexibele arbeidsmarkt, maakt zich zorgen.

Waar het wringt is dat de vrije arbeidsmarkt een tovenaarsleerling is geworden. Van een keurig geregistreerde en gekwalificeerde databank die beschikbaar kwam via gereguleerde bemiddeling, is de arbeidsmarkt verworden tot Wild West die de deur openzet voor uitbuiting en verschraling van het kennisniveau van de beroepsbevolking.

Beleidsmakers zijn bezorgd: de kenniseconomie is op de zeephelling en de Nederlandse concurrentiekracht is in het geding.

Natuurlijk zal het zo’n vaart niet lopen, maar de tekenen van de tijd zijn onmiskenbaar. Flexibele arbeid is gegroeid als kool, nu is het tijd voor een kwaliteitsimpuls.