Emissie van de arbeidsmarkt

Onlangs overleed Victor Stanculescu (88). Hij was een Roemeense generaal die in 1989 de geschiedenisboeken haalde door de president af te zetten. Daarmee plaveide hij voor Roemenië de weg naar het lidmaatschap van de EU. Van stalinistische dictatuur tot Westerse democratie.

Ogenschijnlijk een saaie transitie: buitenlands, bestuurlijk en ruim een kwart eeuw oud. Toch is dit een bijzondere. Op internet circuleert een filmpje over de bejaarde president en zijn vrouw in een provisorische rechtbank, hun jassen nog aan. Wat volgt is het vastbinden van het echtpaar, het gekrijs van presidentsvrouw Elena, de knallen en de rookpluimpjes van het vuurpeloton en tenslotte de nog geboeide lijken van de zojuist geëxecuteerde echtelieden. Er sijpelt bloed uit de afgedankte dictator.

Waarom dit crue verhaal? Omdat het de onverhulde rauwheid laat zien van overbodigheid. Hoe uitmuntend ook, hoe hoog in de organisatie, altijd komt er het moment dat je een sta in de weg wordt. Dat moment duurt kort, want wie niet functioneert moet gauw weg. Verwijderd worden uit de organisatie is ruw en doet pijn, ondanks alle sociale regelingen. De meesten krijgen er een tik van die schade toebrengt aan het functioneren en de gezondheid. Dit vraagt om allerhande reparatiewerk in de vorm van scholing, coaching, outplacement en re-integratie.

Het gekke is dat deze gang van zaken toch als iets moois wordt neergezet. Op de werkvloer gaat het over inzetbaarheid, uitdagingen en kansen grijpen. Op managementniveau spreekt met liever over de in-, door- en uitstroomcyclus. Politici en economen op hun beurt hebben het over de vitale arbeidsmarkt. Je zou bijna zin krijgen in je eigen ontslag.

Het zijn eufemismen die verhullen dat het arbeidsproces een slijtageslag is, ondanks alle schokbrekers. Zoals fabrieken grondstoffen verslinden en afvalstoffen uitscheiden, zo creëert ook de arbeidsmarkt haar eigen schadelijke emissie. En zoals dat gaat in het industrieel proces, heeft geen enkele fabrikant zin om te betalen voor de eigen vervuiling. Veel re-integratie komt daardoor op het bord van de overheid, die wel vaker opdraait voor het saneren van vervuiling.

Het laatste werkloosheidscijfer: 650.000 half juni. Elke dag daalt het aantal met zevenduizend, die mensen krijgen een herkansing. Toch blijven er honderdduizenden mensen over die nooit meer aan het werk raken. We vinden het normaal. De jongste werkloosheidscijfers worden gebracht als een groot economisch succes.