Hoe motiveer ik mijn medewerkers?

Mocht u dit weleens denken dan wil ik meteen de vraag stellen of dit wel een juiste vraag is. Want bent u überhaupt in staat uw medewerkers te motiveren? Dit hoeft u niet persoonlijk op te vatten. Wat ik bedoel is, laat ik het even veralgemeniseren, zijn wij in staat een ander te motiveren?

Eerst maar eens een definitie van het woord motief. Want dat is wat motiveren doet; het geeft een motief om iets te doen of te laten. Etymologisch is motief herleidbaar tot het Latijnse movere: bewegen. Een motief is dan ook een beweegreden, een reden om in beweging te komen. Een beweegreden kan zijn werk pas doen als deze geïnternaliseerd is bij de persoon die we willen motiveren.

Als ik nu tegen u zeg dat u bovenstaande tekst nog een keer moet lezen, gaat u dat pas doen als mijn oproep aansluit bij een van uw motieven. Als u gewend bent om volgzaam te zijn, dus klakkeloos deze opdracht uitvoert, zou uw geïnternaliseerde motief kunnen zijn dat u anderen altijd volgt. Denkt u: ‘bekijk het maar!’ dan zou het kunnen zijn dat mijn oproep het geïnternaliseerde motief prikkelt rondom uw autonomie: ‘dat bepaal ik zelf wel.’ Doet mijn oproep helemaal niets met u dan heeft mijn verzoek niets bij u geprikkeld.

Naar mijn mening kunnen we anderen niet motiveren. Wel kunnen we motieven die al onderdeel zijn van iemands persoonlijkheid prikkelen en als ze lang ‘ondergronds’ zijn geweest, activeren. En dat kan alleen als we de emotie bij de ander weten te prikkelen. Stimuleren dus.

Motieven en emoties zijn nauw met elkaar verbonden. Beiden afgeleid van hetzelfde Latijnse woord. Een motief zonder emotie zal nooit tot beweging leiden. Hoe zit het dan met rationele overwegingen en argumenten? Die zijn absoluut zinvol. Argumenten bieden de gelegenheid om via de weg van de logica en onderbouwing te komen tot conclusies. En dat is prachtig maar het is een misvatting dat logica zonder emotie kan. Logica zonder emotie heeft geen enkele werking.

Een bekend gedachtenexperiment uit de filosofie, de ezel van Buridan, plaatst een ezel tussen twee denkbeeldige en volledig gelijkwaardige schelven hooi. De ezel die geen logische grond heeft om te kiezen voor de ene of de andere schelf, zal doordat hij niet kan kiezen, verhongeren. Het is de emotie, vorm gekregen in een motief, dat maakt dat de ezel hoogstwaarschijnlijk helemaal niet kiest en beide schelven opeet.

Als u mensen wilt motiveren, is het zinvol om uw eigen motieven te onderzoeken en af te stappen van de houding dat u degene bent die de motivator zou moeten zijn. Het gaat u nooit lukken. Wel kunt u activeren, stimuleren, enthousiasmeren of hoe u het ook noemt. Als u andermans motieven kent, kunt u degene zijn die het vuurtje (op)stookt. Wij mensen doen namelijk niets anders dan elkaar beïnvloeden in de richting die we zelf het beste achten. Omwille van onze eigen motieven, niets anders.