Tevredenheid en ambitie
Bewuste verandering wordt teweeggebracht door mensen die onvrede voelen met de bestaande situatie en de ambitie hebben om daar wat aan te doen. Verandering is iets bestaands loslaten, afscheid nemen van hoe het was en een nieuwe situatie bewerkstelligen of accepteren.
In de handboeken over HR-beleid wordt vaak ingegaan op het belang van tevreden medewerkers en veel beleidsplannen op HR-terrein richten zich dan ook mede op medewerkerstevredenheid. Zo doen veel organisaties periodiek onderzoek naar de medewerkerstevredenheid.
Is er geen spanning tussen de toenemende organisatiebehoefte aan dynamiek, flexibiliteit en verandering enerzijds, en het streven naar tevreden medewerkers anderzijds? Want als medewerkers echt tevreden zijn, willen ze dan nog wel verandering? Willen ze niet gewoon houden wat er is?
Uit de psychologie weten we dat tevredenheid vaak het gevolg is van een positief uitpakkende vergelijking. Wij kijken om ons heen en vergelijken onze situatie met die van anderen. Hebben we het in vergelijking met anderen beter, dan zijn we tevreden. Ervaren we wat we hebben als minder, dan zijn we ontevreden. Als iedereen in mijn omgeving € 30.000 per jaar verdient en ik € 35.000, dan is de kans erg groot dat ik tevreden ben. Verdien ik nog steeds € 35.000, maar iedereen in mijn omgeving € 40.000? Dan is de kans groot dat ik ontevreden ben over dat salaris.
Uit een onderzoek naar topbestuurders bleek dat vrijwel iedereen bereid was genoegen met minder salaris te nemen, onder voorwaarde dat dat ook voor anderen zou gelden. Zo wijzen topbestuurders van banken erop dat hun salarissen in vergelijking met hun collega’s bij Engelse banken eigenlijk heel laag zijn (en dus omhoog moeten).
We hebben vaak de ontevreden makende neiging om onszelf te vergelijken met mensen die het beter hebben in plaats van slechter. Maar die vergelijking voedt wel onze ambitie! Als het verschil te groot wordt stopt overigens deze vergelijkingsbehoefte. Het verschil wordt dan bijna onvoorstelbaar.
Terug naar verandering.
Medewerkers die heel erg tevreden zijn met hun situatie zullen zich hechten aan die situatie en die niet snel los willen laten. Waarom zouden ze ook? Hoogstens willen ze nog meer van hetzelfde, zeker als ze bij anderen zien dat dat mogelijk is.
Ik kom eigenlijk veel mensen tegen die tevreden zijn met wat ze doen, maar last hebben van alles wat een organisatie doet om hun werk lastiger te maken. Denk aan bureaucratie en leiding die geen meerwaarde aan de werkluitvoering levert.
Goed HR-beleid streeft naar evenwicht tussen tevredenheid en ambitie. Dat is vaak een persoonlijke zaak, dus maatwerk. Een ander belangrijk aspect van goed HR-beleid is het weghalen van belemmeringen en bronnen van ergernis, zodat werknemers hun werk kunnen doen. Veranderen bestaat namelijk vooral uit het bieden van ruimte.
