Experiment uitgelicht: Gemeente Tilburg aan het woord

Onnodige ingewikkelde wetgeving

De huidige wet- en regelgeving in de Participatiewet is onnodig ingewikkeld. Voor specifieke doelgroepen gelden weer specifieke regels en indicatiestellingen. Daarnaast zijn er onvoldoende middelen om iedereen van de Participatiedoelgroep voldoende aandacht te geven in de ondersteuning naar werk of het verrichten van maatschappelijke activiteiten. Bovendien zijn er onvoldoende mogelijkheden om mensen te kunnen prikkelen op inkomensvlak in de beginfase van de activering.

Onze wens? Dat gemeenten geen inkomenspolitiek hoeven te voeren! En dat kan alleen door een aantal aanpassingen in het landelijk systeem. En door een verandering van de manier waarop landelijk naar de Participatiewet gekeken wordt.

Inzetten op werkgevers

Eén van de belangrijkste vraagstukken op dit moment vormt de inzet op werkgevers om de reguliere vraag naar arbeidskrachten iets aan te passen. Zo willen we de instroom van mensen met andere talenten mogelijk maken en kunnen tegelijkertijd toch de doelen van het bedrijf worden gehaald.

Aanpak op maat

In Tilburg verweven we het arbeidsmobiliteitsbeleid nauw met het economisch beleid. Dat alleen al is een reden om een aanpak op maat te maken voor een regio of zelfs een stad. Elke stad of regio heeft zijn eigen economische bedrijvigheid en kenmerken. Demografische verschillen spelen in dat integrale beleid natuurlijk ook mee.

Vrijheid, verantwoordelijkheid en bijverdienen

In het Tilburgse Vertrouwensexperiment (VEX) gaan we experimenteren met nieuwe kaders in de uitvoering van de bijstandswet. Wij willen onderzoeken wat het met bewoners met een bijstandsuitkering doet als zij meer vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen. Wat gebeurt er als we de sollicitatieplicht laten vervallen? Wat zijn de effecten als men meer -tot een bepaald plafond- mag bijverdienen? Wat is het resultaat van het schenken van vertrouwen? Draagt het bij aan een duurzame uitstroom en maatschappelijke participatie? Wij willen kijken of deelnemers aan de pilot meer eigen initiatief gaan ontplooien. Worden ze minder afhankelijk van bijstand?

Deze vragen houden veel bestuurders in Nederland bezig, het zijn vragen die een antwoord verdienen. Vragen die wij willen beantwoorden door het uitvoeren van het Vertrouwensexperiment.

Controle versus vertrouwen

De huidige regelgeving is ingewikkeld én deels op controle en beheersing gebaseerd. Wij vragen ons af of dat de beste manier is om mensen te helpen? Wij kiezen voor een gedegen onderzoeksmethode om betrouwbare antwoorden te krijgen op vragen als: wat gebeurt er als mensen niet meer hoeven te solliciteren? Wat gebeurt er als mensen een deel van hun bijstandsuitkering mogen houden? Of als ze extra begeleiding krijgen (in de vorm van 5 à 6 extra contactmomenten), die bovendien op maat wordt aangeboden? Kunnen mensen meer of beter meedoen in de samenleving? Worden ze actiever op het gebied van vrijwilligerswerk of bijvoorbeeld mantelzorg? Worden mensen simpelweg gelukkiger of juist niet?

Weinig ruimte voor interpretatie

Interessant aan het experiment is dat elke uitkomst als waardevolle uitkomst wordt gezien. Het Tilburgs Vertrouwensexperiment is ontstaan uit een initiatief vanuit de stad, vanuit onvrede over de huidige insteek van de wetgeving en uitvoering van de bijstand. De afgelopen jaren hebben we gezien dat de wetgever een sterk norm gedreven kader heeft neergezet, met soms bijzonder weinig ruimte voor interpretatie.

Wederkerigheid

In Tilburg zijn we benieuwd wat er gebeurt als we werken vanuit een waarde gedreven uitvoering, op basis van wederkerigheid. Het experiment is voor ons een succes als het een positieve bijdrage levert aan de (arbeids)participatie en aan de zelfredzaamheid, het welbevinden en aan de gezondheid van de deelnemers en –daarmee- een bijdrage levert aan een duurzamer resultaat op de uitstroom en/of maatschappelijke participatie.

Focus op de bedoeling, niet de regels

Ons advies aan het toekomstig kabinet: laat de veronderstelling los dat strengere controles en sturen op beheersing mensen stimuleert om weer aan de slag te gaan. Stimuleer creativiteit, zowel bij mensen met een bijstandsuitkering als uitvoerende instanties om serieus te onderzoeken wat werkt. Geef ruimte, vertrouw op de kracht en intenties van burgers. Focus op de bedoeling van de Participatiewet en op mensen, niet op systemen en regels. En zorg dat er voldoende middelen zijn om mensen de aandacht te kunnen geven die ze verdienen.

Vele wegen naar Rome

Het experiment duurt twee jaar, wij hopen over twee jaar te kunnen zeggen dat er vele wegen zijn die naar Rome leiden, óók in bijstandsland. En dat wij met z’n allen mogelijkheden kunnen bieden voor een groter deel van de mensen met een bijstandsuitkering om iets aan hun situatie te veranderen en simpelweg gelukkig(er) te worden.

Wilt u nog iets kwijt aan de lezers van Platform Aan De Slag?

Bel ons! We delen graag onze ervaringen en horen graag die van u.