De volgende crisis wordt pas erg
Eigenlijk is het jammer dat de crisis alweer over is. We hebben er een interessante zoektocht van tien jaar op zitten naar modernisering van werken. De vette jaren zullen echter leiden tot stagnatie van duurzaam werken. Bij de volgende crisis zijn we allemaal de klos.
Tien jaar crisis leidde tot vernieuwingsdrift op de arbeidsmarkt. De zoektocht was om zoveel mogelijk te werken met zo min mogelijk handjes. In tal van bedrijfstakken verving de technologie de menselijke arbeid. Voorbeelden zijn de zorg en de financiële dienstverlening. De onstuitbare opkomst van de robot op de werkvloer dateert van de grote depressie van de jaren ’10.
Innovatie had echter ook een prijs. De opkomst van de flexmarkt -de flexibele schil groeide in de crisis van 20 tot 25 procent van de arbeidsmarkt- bracht armoede voor werknemers en een braindrain voor werkgevers. Bij crises is schraalhans koning in de flexibele schil, zonder sociaal vangnet. Kennis en routine loopt bovendien continu de deur uit.
Wat we ook hebben geërfd van de crisis is de werkdruk. Ongelukken op de werkvloer, burn-outs, beroepsziekten, allemaal zitten ze in de lift. Ook lieten werkgevers hun personeel verslonzen. Ze boren krap een achtste van het beschikbare talent aan in hun organisaties, aldus onderzoek van Integron onder vierduizend werknemers. Vier op de tien werknemers worden zo slecht aangestuurd dat de baas er niet uithaalt wat erin zit.
Inmiddels is het keerpunt daar. Buitenlanders worden weer massaal ingevlogen. Zo laten zeven IT-bedrijven in Groningen Roemeense IT’ers overkomen om de personele nood te lenigen. De cao-lonen springen alweer de hoogte in. De komende anderhalf jaar groeit het aantal banen met 225.000, ongeveer de helft van het aantal werkzoekenden. Bedrijfsopleidingen worden weer uit de mottenballen gehaald.
Veel achterstallig onderhoud dus op de arbeidsmarkt, maar welke vernieuwing mogen we verwachten na tien jaar crisis? Het antwoord is dat die er niet gaat komen. Alle investeringen van werkgevers gaan zitten in het vervullen van vacatures en het behouden van medewerkers. Modernisering van werken stagneert, daarvoor ontbreken tijd en geld. Robotisering zal op een laag pitje gaan staan, omdat niemand hen voorlopig nodig heeft. Een nieuwe flexwet die uitholling van de beroepsbevolking voorkomt, verdwijnt in een la.
Moeten we dit jammer vinden? Niet als je zelf actief bent op de arbeidsmarkt, wat geldt voor nagenoeg alle negen miljoen werkenden. Banen en brood in overvloed voor iedereen. Maar bij een volgende crisis zijn we weerloos. Het sociaal vangnet vertoont grote gaten, duurzaam werken bestaat niet, pensioenen van de flexibele schil zijn er nauwelijks en de technologie op de arbeidsmarkt is verouderd. De volgende crisis zal nog erger worden dan die we net achter de rug hebben.
